ਸੀਵਰੇਜ ਗੈਸ ਲੀਕੇਜ ਲਈ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਣਾ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ : ਸਨਅਤੀ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ 

ਲੁਧਿਆਣਾ : ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲ ਐਂਡ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗੁਰਮੀਤ ਸਿੰਘਜ ਕੁਲਾਰ, ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਚਦੇਵਾ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਯੂਸੀਪੀਐਮਏ, ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮੱਕੜ ਪ੍ਰਧਾਨ ਢੰਡਾਰੀ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲ ਵੈਲਫੇਅਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੌਹਾਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਮਾਲ ਸਕੇਲ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਡਾਬਾ ਰੋਡ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਗਿਆਸਪੁਰਾ ਇਲਾਕੇ ‘ਚ ਗੈਸ ਲੀਕ ਹੋਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦਰਦਨਾਕ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਹੋਈ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਘਟਨਾ ਗਿਆਸਪੁਰਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ H2S ਗੈਸ ਲੀਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਵਾਪਰੀ ਹੈ। ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਸਲਫਾਈਡ ਗੈਸ (H2S) ਸੀਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ ਦੇ ਐਨਾਰੋਬਿਕ ਸੜਨ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ,ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਗੈਸ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣ ਕਾਰਨ ਸੀਵਰਮੈਨਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਵੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਗਿਆਸਪੁਰਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਲੋੜ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਸੀਵਰਾਂ ਕਾਰਨ ਸੀਵਰ ਚੋਕ ਹੋਣ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਘਟਨਾ ਵਾਪਰੀ ਹੈ, ਉਸ ਦੇ 500 ਮੀਟਰ ਦੇ ਘੇਰੇ ਅੰਦਰ ਸੀਵਰ ਲਈ ਕੋਈ ਹਵਾਦਾਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਦਯੋਗਿਕ ਐਫਲੂਐਂਟ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਸਲਫਾਈਡ ਗੈਸ (H2S) ਬਣਨ ਦੀ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਮੰਨ ਲਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ HCL ਜਾਂ H2SO4 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰਸਾਇਣ ਨੂੰ ਡਿਸਚਾਰਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਗੈਸ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਸੀ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਚਿਤ ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਲੱਭੇ ਬਿਨਾਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ‘ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਉਣਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਦਯੋਗ ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਘਟਨਾ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਇਹ ਘਟਨਾ ਅਚਾਨਕ ਕਿਵੇਂ ਵਾਪਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੀਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਸਲਫਾਈਡ ਦੇ ਜਮ੍ਹਾ ਹੋਣ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਮਾਮਲਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਮੈਨਹੋਲ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਇਹ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਗੈਸ ਅਚਾਨਕ ਲੀਕ ਹੋ ਗਈ ।