ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਜੇਡੀਐਸ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਪ੍ਰਜਵਲ ਰੇਵੰਨਾ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਬਲਾਤਕਾਰ ਦੀ ਦੋਸ਼ੀ ਰੇਵਨਾ ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਰਾਹੀਂ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਤੋਂ ਜਰਮਨੀ ਭੱਜ ਗਈ ਸੀ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਖੁਦ ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਖ਼ਰਕਾਰ, ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਕੀ ਹੈ? ਇੱਕ ਆਮ ਪਾਸਪੋਰਟ ਤੋਂ ਕਿੰਨਾ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ, ਕਿਸਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ? ਆਓ ਦੱਸੀਏ..
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਕੁੱਲ 4 ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ – ਨੀਲਾ ਪਾਸਪੋਰਟ, ਦੂਜਾ – ਸੰਤਰੀ ਪਾਸਪੋਰਟ, ਤੀਜਾ – ਚਿੱਟਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਅਤੇ ਚੌਥਾ – ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਂ ਮਾਰੂਨ ਪਾਸਪੋਰਟ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਾਸਪੋਰਟਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਵੱਖਰਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਆਮ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕਸਟਮ ਅਤੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ ਸਕਣ।
ਨੀਲਾ ਪਾਸਪੋਰਟ
ਨੀਲਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ ਗੂੜ੍ਹਾ ਨੀਲਾ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਨਿੱਜੀ ਜਾਂ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਆਮ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਨੀਲਾ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਓਰੇਂਜ ਪਾਸਪੋਰਟ
ਓਰੇਂਜ ਪਾਸਪੋਰਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ 10ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪਰਵਾਸੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਚਿੱਟਾ ਪਾਸਪੋਰਟ
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚਿੱਟੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਸਟਮ ਚੈਕਿੰਗ ਸਮੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਵਾਂਗ ਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਿੱਟੇ ਪਾਸਪੋਰਟ ਲਈ, ਬਿਨੈਕਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਅਰਜ਼ੀ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਾਉਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਇਸ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੈ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ
ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਉੱਚ ਪ੍ਰੋਫਾਈਲ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ, ਡਿਪਲੋਮੈਟਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ ਪੰਜ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ- ਕੂਟਨੀਤਕ ਰੁਤਬਾ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ, ਦੂਜਾ- ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਮ ‘ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਤੀਜਾ- ਵਿਦੇਸ਼ ਸੇਵਾ (IFS) ਦੇ A ਅਤੇ B ਗਰੁੱਪ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਚੌਥਾ- ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ IFS ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਪੰਜਵਾਂ- ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦੌਰੇ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ, ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ)
ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇਹ ਪਾਸਪੋਰਟ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀਜ਼ੇ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਵੀਜ਼ਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋਵੇ, ਵੀਜ਼ਾ ਆਮ ਪਾਸਪੋਰਟ ਧਾਰਕਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜਲਦੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡਿਪਲੋਮੈਟਿਕ ਪਾਸਪੋਰਟ ਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਤਲਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
