3 ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਮੰਦਰ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ‘ਤੇ ਰਾਮਲਲਾ… ਫਿਰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਕਿਵੇਂ ਆਵੇਗੀ? ਸੂਰਜ ਤਿਲਕ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਜਾਣੋ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ

ਅਯੁੱਧਿਆ: ਅੱਜ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਹੀ ਨਜ਼ਾਰਾ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਗਲੀਆਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਾਮ ਨਾਮ ਦੇ ਜੈਕਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਅਯੁੱਧਿਆ ਸ਼ਹਿਰ ਗੂੰਜ ਰਿਹਾ ਹੈ। 500 ਸਾਲ ਦੇ ਲੰਬੇ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਮਲਲਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਲੋਕਾਂ ‘ਚ ਭਾਰੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਹ ਹੈ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦਾ ਸੂਰਜ ਤਿਲਕ। ਦਰਅਸਲ, ਅਜਿਹੀ ਖਾਸ ਤਕਨੀਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਸੂਰਜ ਦਾ ਤਿਲਕ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਹਰ ਕੋਈ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਬੁੱਧਵਾਰ, ਰਾਮਨਵਮੀ ਦੇ ਦਿਨ, ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਰਾਮਲਲਾ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਪੈਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ‘ਸੂਰਿਆ ਤਿਲਕ’ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਅਤੇ ਲੈਂਸਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਰਾਹੀਂ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇਗਾ। ਕੌਂਸਿਲ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਟਿਫਿਕ ਐਂਡ ਇੰਡਸਟਰੀਅਲ ਰਿਸਰਚ (ਸੀ.ਐਸ.ਆਈ.ਆਰ.) – ਸੀਬੀਆਰਆਈ ਰੁੜਕੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਐਸ.ਕੇ. ਪਾਨੀਗ੍ਰਹੀ ਨੇ ਪੀਟੀਆਈ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ‘ਸੂਰਿਆ ਤਿਲਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਾ ਮੂਲ ਉਦੇਸ਼ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਤਿਲਕ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਤਹਿਤ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਦੁਪਹਿਰ ਵੇਲੇ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਸਿਰ ’ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਲਿਆਂਦੀ ਜਾਵੇਗੀ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ‘ਸੂਰਿਆ ਤਿਲਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤਹਿਤ ਹਰ ਸਾਲ ਚੈਤਰ ਮਹੀਨੇ ‘ਚ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਨੌਮੀ ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਦੇ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਤਿਲਕ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਸੂਰਜ ਦੀ ਅਸਮਾਨ ‘ਚ ਸਥਿਤੀ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ।’

CSIR ਸੈਂਟਰਲ ਬਿਲਡਿੰਗ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਰੁੜਕੀ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਬੰਗਲੌਰ ਦੇ ਨਾਲ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰਾ ਕਰਕੇ ਮੰਦਰ ਦੀ ਤੀਜੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੋਂ ਪਾਵਨ ਅਸਥਾਨ ਤੱਕ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਧੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਮੁੱਚਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ CBRI ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ IIA ਆਪਟੀਕਲ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸਲਾਹ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸੂਰਜ ਤਿਲਕ ਲਈ ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਆਪਟੋ-ਮਕੈਨੀਕਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਰੁੜਕੀ ਖੇਤਰ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਮਾਡਲ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮਾਰਚ 2024 ਵਿੱਚ ਬੈਂਗਲੁਰੂ ਵਿੱਚ ਆਪਟਿਕਾ ਸਾਈਟ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਮਾਡਲ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਸੂਰਜ ਤਿਲਕ ਲਈ ਆਪਟੋ-ਮਕੈਨੀਕਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਿਆਂ, ਪਾਣਿਗ੍ਰਹੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘ਆਪਟੋ-ਮਕੈਨੀਕਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਚ ਚਾਰ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਅਤੇ ਚਾਰ ਲੈਂਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਟਿਲਟਿੰਗ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ ਅਤੇ ਪਾਈਪਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਫਿੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।’ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਅਤੇ ਲੈਂਸਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਵੱਲ ਸੇਧਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਟਿਲਟਿੰਗ ਵਿਧੀ ਲਈ ਅਪਰਚਰ ਦੇ ਨਾਲ ਫਰਸ਼। ਆਖਰੀ ਲੈਂਜ਼ ਅਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ਾ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਮੱਥੇ ‘ਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਫੋਕਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।’

ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਭੇਜਣ ਲਈ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਝੁਕਾਅ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਲਈ ਟਿਲਟ ਮਕੈਨਿਜ਼ਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।’ ਪਾਨੀਗ੍ਰਹੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ‘ਸਾਰੇ ਪਾਈਪਿੰਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸੇ ਪਿੱਤਲ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।’ ਜੋ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਅਤੇ ਲੈਂਸ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਬਹੁਤ ਉੱਚ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।’