ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਛੱਡ ਗਏ ਸੀ 5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ, ਕੀ ਭਾਰਤ ਜਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੋੜਿਆ? ਜਾਣੋ

ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਤਕਰੀਬਨ ਢਾਈ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਵਾਇਸਰਾਏ ਲਾਰਡ ਮਾਊਂਟਬੈਟਨ ਨੇ 3 ਜੂਨ 1947 ਨੂੰ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਦੀ ਵੰਡ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਦੇਸ਼ ਬਣੇਗਾ ਤਾਂ ਵੰਡ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਅਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ। ਦੋਵੇਂ ਇੱਕੋ ਸਰਕਾਰੀ ਬੰਗਲੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਇੱਕੋ ਸ਼ੈਵਰਲੇ ਗੱਡੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਤਰ ਆਉਂਦੇ ਸਨ, ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਤਨਖਾਹ ਸੀ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕੁ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਦੂਰੀ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਬਟਵਾਰੇ ਦੇ ਕਾਗਜ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਐਚ.ਐਮ ਪਟੇਲ ਸੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਇਹ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਚੌਧਰੀ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਡੋਮਿਨਿਕ ਲੈਪੀਅਰ ਅਤੇ ਲੈਰੀ ਕੋਲਿਨਜ਼ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ “ਫ੍ਰੀਡਮ ਐਟ ਮਿਡਨਾਈਟ” ਵਿੱਚ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵੰਡ ਦੌਰਾਨ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਝਗੜਾ ਪੈਸਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਲੜਾਈ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲਏ 5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਕੀ ਬਣੇਗਾ? ਉਸ ਨੂੰ ਕੌਣ ਅਦਾ ਕਰੇਗਾ? ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸਰਕਾਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਨਕਦੀ ਅਤੇ ਆਰਬੀਆਈ ਦੇ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀਆਂ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਵੀ ਵੰਡੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਸਨ।ਜਦੋਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਾ ਨਿਕਲਿਆ ਤਾਂ ਐਚ ਐਮ ਪਟੇਲ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਦੇ ਘਰ ਦੇ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਤੀਜੇ ‘ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ, ਉਹ ਉਸ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਰਹਿਣਗੇ। ਆਖਿਰਕਾਰ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਬਾਹਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਲੱਭ ਲਿਆ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾ ਨਕਦੀ ਦਾ 17.5% ਹਿੱਸਾ ਮਿਲੇਗਾ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਾਰਤ ਦੇ 17.5% ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਵੀ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਵੀ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਚੱਲ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ 80% ਭਾਰਤ ਅਤੇ 20% ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਜਾਵੇਗਾ।

ਲੈਪੀਅਰ ਅਤੇ ਕੋਲਿਨਜ਼ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵੰਡ ਦੌਰਾਨ ਅਜਿਹੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੰਡੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੇਜ਼, ਕੁਰਸੀਆਂ, ਟੋਪੀ ਦੇ ਪੈਗ, ਬੁੱਕਕੇਸ, ਟੇਬਲ ਲੈਂਪ, ਪੱਖੇ, ਟਾਈਪਰਾਈਟਰ, ਪੈਨ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਕਮੋਡ ਵੀ ਵੰਡੇ ਗਏ।

ਲੈਪੀਅਰ ਅਤੇ ਕੋਲਿਨਜ਼ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਵੰਡ ਦੌਰਾਨ ਦੋ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਲੜਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ- ਸਮੁੰਦਰ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਮਲਾਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਕੌਣ ਦੇਵੇਗਾ? ਕੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸਲਿਮ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੇਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੋਵੇਗਾ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਭਾਰਤ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ? ਫਿਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਰਹਿ ਰਹੀਆਂ ਹਿੰਦੂ ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੈਨਸ਼ਨ ਕੌਣ ਦੇਵੇਗਾ? ਦੂਜਾ ਵਿਵਾਦ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ 26,421 ਮੀਲ ਲੰਬੀ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵੰਡਿਆ ਜਾਵੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਸਹਿਮਤੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਅਖੀਰ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ 7112 ਮੀਲ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਅਤੇ ਮਾਲ ਗੱਡੀ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਨੂੰ 80 ਅਤੇ 20 ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।